Wil je zwanger worden?

De knoop is doorgehakt. Jij en je eventuele partner gaan stoppen met voorbehoedsmiddelen. Je hoopt zwanger te raken. Een spannende tijd!
Meestal lukt zwanger worden niet meteen. Wil je weten hoe je je kansen vergroot? Op deze site vind je daar informatie over. Over bijvoorbeeld je vruchtbare dagen, het belang van sterk zaad en vrijen voor een baby.
Hoe (gezond) jij en je partner leven, heeft veel invloed op je vruchtbaarheid. En op de gezondheid van je toekomstige baby.
Als je ontdekt dat je zwanger bent, ben je dat al minimaal twee weken. En juist in die fase is het ongeboren kind het meest kwetsbaar. Bijvoorbeeld alcohol, roken en drugs kunnen je minder vruchtbaar maken. Ook kunnen deze middelen problemen in de zwangerschap of zelfs aandoeningen bij de baby veroorzaken.
Gezonde voeding en het slikken van foliumzuur vergroten juist weer de kans op een gezond kind. En zo zijn er nog meer veel dingen waar je op kunt letten.

Wel is het handig om te weten wanneer je de beste kansen hebt. Welk standje het hoogste rendement oplevert. Je kunt je menstruatiecyclus bewuster gaan volgen zodat je weet wanneer je vruchtbaar bent. Die periode vrij je wat vaker. Je kunt dat allemaal zelf sturen. Als je je eigen gebruiksaanwijzing kent.

Bezin je voor het zwanger worden

Als een vrouw zwanger en één dag over tijd is, is het vruchtje 5 millimeter. Een week later klopt het hartje. De neurale buis, waaruit het ruggenmerg ontstaat, sluit zich.

Een kind groeit nooit meer zo hard als rond de bevruchting en de eerste acht weken erna. Na die acht weken is het kind af. Alle organen zijn gevormd.

Wie haar leefwijze pas verandert wanneer de zwangerschap is aangetoond, is te laat om de eerste en gevoeligste fase in het leven van het kind nog te beïnvloeden. De periode dat foliumzuur of extra vitaminen het embryo beschermen, is dan haast of helemaal voorbij.

Dat kun je maar beter voor zijn. Door je te bezinnen voor het zwanger worden. Door je zwangerschap voor te bereiden. Door gezond te leven en ongezonde gewoonten uit te bannen. Dat voorkomt dat het kind in wording wordt blootgesteld aan schadelijke invloeden. Door een gezonde life style draag je al voor de bevruchting bij aan de gezondheid van je toekomstige kind. En kun je de kans op een zwangerschap verhogen. Dat geldt voor vrouwen én mannen!

Onderstaande checklist kan je helpen om risico’s in je life style te ontdekken. Als je een van de vragen met ‘ja’ beantwoordt, pas dan je leven aan of vraag advies aan je huisarts of verloskundige. Die kan je zo nodig verwijzen naar een centrum voor erfelijkheidsvragen of preconceptionele zorg, een diëtiste of een andere zorgverlener. In het boek Zwanger worden vind je meer informatie over alle hieronder genoemde onderwerpen.

Checklist

• Heb je ongezonde, vruchtbaarheidsremmende gewoonten of verslavingen, zoals roken of veel drinken?
• Lijd je aan een chronische aandoening?
• Gebruik je medicijnen?
• Sport je in extreme mate?
• Ben je erg dik of mager?
• Volg je een dieet of eet je vegetarisch?
• Kom je in contact met stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de voortplanting?
• Heb je al een zwangerschap achter de rug waarin ernstige complicaties zijn opgetreden, zoals pre-eclampsie, een HELLP-syndroom, een vroeggeboorte of een groeiachterstand van de baby (bij de geboorte minder dan 2500 gram)?
• Heb je twee of meer miskramen achter de rug?

Zwangerschapskansen

Wie eenmaal heeft besloten om zwanger te worden, hoopt dat het snel lukt. Maar dat heb je niet voor het zeggen. Bij zeer vruchtbare stellen is het in één of twee keer raak. Anderen moeten langer wachten. De gemiddelde kans om zwanger te raken, is tot het dertigste jaar 15 procent per maand. Daarna neemt de maandelijkse kans af. Van alle vrouwen die proberen om zwanger te worden, is 30 procent binnen drie maanden in verwachting, 70 procent binnen een halfjaar en ruim 80 procent na een jaar. Na twee jaar is 90 procent zwanger.

Wanneer er na een jaar nog geen zwangerschap is opgetreden, is dat een goed moment om naar de huisarts te gaan. De kans op een spontane zwangerschap neemt dan af. Er wordt gesproken van verminderde vruchtbaarheid. Dat geldt ook voor vrouwen boven de 35 die na een halfjaar actief proberen nog niet zwanger zijn.

Een kwart van de stellen gaat op enig moment naar de huisarts omdat een zwangerschap uitblijft. En 15 procent van de stellen bezoekt ooit een gynaecoloog voor specialistische hulp bij het zwanger worden. Tweederde daarvan komt in aanmerking voor een vruchtbaarheidsbehandeling. Het gaat daarbij niet alleen om kinderloze stellen, maar ook om stellen bij wie een tweede of derde zwangerschap uitblijft. Van de stellen die graag kinderen willen, blijft 3 tot 5 procent uiteindelijk kinderloos. En 6 procent krijgt minder kinderen dan ze hadden gewild.

Vrijen voor een baby

Wat is nu de beste vrijfrequentie om de zwangerschapskans te verhogen? En is het nodig om ‘op de kalender’ te vrijen als je zwanger wilt worden? Als je begint met zwanger worden en twee tot drie keer per week vrijt, hoeft dat niet. Je kunt dan de voorbehoedsmiddelen achterwege laten en zorgeloos vrijen. Daarmee heb je een behoorlijke kans dat je binnen een halfjaar zwanger bent. En je voorkomt dat het vrijen een verplicht nummer wordt.

Als je haast hebt om zwanger te worden of weinig vrijt, is het nuttig om te vrijen met beleid. Dat geldt ook als je na een halfjaar lukraak vrijen nog niet zwanger bent.

De kans op een zwangerschap is namelijk het grootst als er vlak voor of op de dag van de eisprong gevrijd wordt. Dan zijn de zaadcellen het meest vitaal en het best in staat om een eicel binnen te dringen. De eicel zelf is maar twaalf uur vruchtbaar. Dus als je ná de eisprong vrijt, is het al gauw te laat.Uit onderzoek is gebleken dat een bevruchting vrijwel altijd optreedt in de periode van zes dagen voor de eisprong tot en met de dag van de eisprong zelf. Maar liefst 94 procent van de zwangerschappen ontstaat zelfs uit sperma dat minder dan drie dagen oud is. De kans op een bevruchting is vijf dagen voor de eisprong 1 op 10, en op de dag van de eisprong 1 op 3. Overigens komen uit ‘oud’ sperma even gezonde baby’s voort als uit vers zaad.

Zwanger worden – verhoog je kansen

Wanneer je de zwangerschapskans wilt verhogen, is het handig om te vrijen met beleid. De eerste week van de cyclus, waarin je menstrueert, vrij je weinig. De kans op een zwangerschap is dan laag.

De tweede week van de cyclus vrij je om de dag. Dat houd je vol totdat je zeker weet dat de eisprong achter de rug is. Bij een regelmatige cyclus van vier weken zul je een dag of tien om de dag vrijen.

Met dit schema ligt er rond de eisprong altijd een voorraadje vers, krachtig sperma klaar, ook als de eisprong onverwacht vroeg plaatsvindt. Je loopt niet het risico dat je een maand mist doordat je te laat in de cyclus begint met vrijen.

Je kunt de zwangerschapskans verhogen door vlak voor de verwachte eisprong de frequentie nog wat op te voeren en dagelijks te vrijen. Vlak voor en op de dag van de eisprong ben je het meest vruchtbaar. Je kunt deze vruchtbaarste dagen bepalen met de vruchtbaarheidsmeter op de volgende bladzijde, of met een ovulatietest, die te koop is bij de apotheek of drogist. Je kunt ze wellicht ook herkennen aan het baarmoederhalsslijm, dat die dagen dun en overvloedig is.

Eén tot twee dagen nadat het slijm is verdwenen of de ovulatietest weer negatief is, heb je de eisprong achter de rug. Vrijen is dan niet meer effectief om zwanger te worden. De eicel is maar 12 tot 24 uur vruchtbaar.

Het hier beschreven vrijbeleid geldt voor vrouwen met een cyclus van ongeveer 28 dagen. Duurt de cyclus langer, dan valt de vruchtbare periode later. Duurt de cyclus korter, dan valt de vruchtbare periode eerder. Stem het vrijschema hierop af.Als je onregelmatig ongesteld bent, voldoet de hier beschreven methode niet. Je kunt dan het beste drie keer per week vrijen. Bedenk daarbij dat je bij een lange cyclus minder eisprongen hebt in een jaar, dus minder kansen. Het kan daardoor langer duren om zwanger te raken dan bij een vrouw met een korte cyclus.Laat je niet alléén door de ovulatietest leiden in je vrijplanning. Als je een vroege eisprong hebt, en te laat begint met testen, loop je het risico dat je die maand je kans misloopt. Begin daarom een dag of drie voordat je begint met testen, met om de dag vrijen. Als de test positief is, voer je de vrijfrequentie op. Zo verhoog je je kansen.

Sneller zwanger worden

Stoppen met de pil en andere anticonceptie

Mag je meteen nadat je met de pil bent gestopt zwanger worden? Of anders gezegd: kun je doorgaan met de pil totdat het moment van zwanger worden daar is? Ja, in principe kan dat. Het is niet schadelijk voor de gezondheid van de baby of van de moeder.

Maar als je de tijd hebt, is het verstandig om een of twee menstruaties af te wachten. Dan kun je beter bepalen hoever je zwanger bent.

Bij de meeste vrouwen is de natuurlijke cyclus binnen zes tot tien weken weer op gang. Bij anderen duurt het langer.

Pilgebruik leidt niet tot onvruchtbaarheid, soms tot vertraging. Meestal is na een aantaal maanden het pileffect weer verdwenen. Een enkele keer duurt het langer.

Stoppen met de pil en andere anticonceptie

Bij vrouwen die de pil hebben gebruikt om een onregelmatige menstruatie te regelen, komt de onregelmatigheid meestal terug nadat ze met de pil zijn gestopt. In dat geval is het verstandig om al snel naar de huisarts te gaan. Als de cyclus langer duurt dan zes weken, is het verstandig om meteen te gaan.

Na het gebruik van de prikpil kan het wel negen maanden tot een jaar duren voordat de natuurlijke cyclus weer op gang komt. Daarom is het goed om over te gaan op een andere vorm van anticonceptie als je overweegt om aan kinderen te beginnen.

Ook na verwijdering van Implanon®, een hormoonstaafje dat onder de huid wordt aangebracht, is het verstandig om eerst een natuurlijke menstruatie af te wachten. Daarvoor gelden dezelfde argumenten als na de pil.

Na verwijdering van het spiraaltje of hormoonspiraaltje (Mirena®), kun je meteen zwanger worden. Geen van beide beïnvloedt immers je natuurlijke cyclus.

De timing van de zwangerschap

Idealiter wordt het eerste kind op tijd gepland, bij voorkeur voor of rond het dertigste jaar van de vrouw. De vruchtbaarheid is dan nog niet afgenomen, het risico op erfelijke afwijkingen is klein.

Voor een volgend kind is juist uitstel aanbevolen. Spreiding van de zwangerschappen vermindert de risico’s op complicaties, zoals vroeggeboorte en een groeiachterstand.

Voorkom dat je binnen een halfjaar na een vorige zwangerschap weer zwanger wordt. Ook na een miskraam is het goed om een paar maanden te wachten. Als je genoeg tijd hebt, wacht dan tot het laatste kind anderhalf is voordat je weer zwanger probeert te worden.

Dit advies geldt niet voor vrouwen boven de 35, of voor stellen die moeilijk zwanger worden. Zij kunnen het beter na een halfjaar weer gaan proberen of helemaal niet wachten, en het iets verhoogde risico op de koop toe nemen.

Het is belangrijk voor ogen te houden dat ondanks de verhoogde risico´s de kans op een gezond kind nog steeds verreweg het grootst is. Een 40 procent verhoogde kans klinkt alarmerend, maar in het geval van vroeggeboorte gaat het om een kans van 7 procent in plaats van 5 procent. Dat is nog steeds een kleine kans.

Er is dus geen reden om je zorgen te maken als je binnen korte tijd twee of meer kinderen hebt gekregen. Maar de onderzoeksresultaten pleiten wel voor gezinsplanning met beleid. Zo maak je voor je volgende kind de gezondheidskansen optimaal.

De vrouwelijke vruchtbaarheid neemt af

Een vrouw is op haar 35ste nog maar half zo vruchtbaar als toen ze 25 of 30 was. Een normaal vruchtbare vrouw heeft tot haar 30ste jaar een gemiddelde, maandelijkse zwangerschapskans van 20 procent. Die kans is op haar 35ste gedaald tot 10 procent, en op haar 38ste tot 5 procent per maand. Dat betekent niet dat een vrouw van 35 geen kinderen meer kan krijgen, maar dat het langer duurt voordat ze zwanger wordt.

Voor vrouwen die voor hun 30ste al verminderd vruchtbaar waren, liggen de kansen vanzelfsprekend lager. Dat komt doordat de voorraad gezonde eicellen opraakt. Zo’n 10 tot 15 jaar voor de overgang loopt de vruchtbaarheid ineens sterk terug, doordat het aantal eicellen sterk vermindert. Dat punt wordt bereikt als het aantal eitjes is geslonken tot ongeveer 25.000, als een vrouw een jaar of 37 is. Boven de 41 is de zwangerschapskans zo klein, dat de meeste Nederlandse klinieken niet meer beginnen aan een vruchtbaarheidsbehandeling.

De manlijke vruchtbaarheid neemt af

Mannen verkeren vaak in de veronderstelling dat ze eeuwig vruchtbaar zijn. Dat is niet waar. De spermakwaliteit gaat met het stijgen der jaren achteruit. Vanaf het 45ste jaar worden de zaadcellen minder beweeglijk en neemt het volume af. Anders gezegd: het kwakje wordt kleiner. Het aantal afwijkende zaadcellen neemt licht toe. Het lijkt erop dat de zaadballen, of beter gezegd de zaadvormende buisjes in de ballen, in de loop der jaren slinken.

Voor mannen met een matige zaadkwaliteit kan een gevorderde leeftijd net het verschil maken tussen vruchtbaar en verminderd vruchtbaar. Daarnaast krijgen veel mannen seksuologische problemen: de zin in seks neemt af en de kans op impotentie neemt toe.

Zwanger worden – de vruchtbare dagen

De eerste week van de cyclus, de dagen van de menstruatie en vlak daarna, zit de baarmoedermond potdicht. Het baarmoederhalsslijm is dik, zuur, troebel en taai, en daardoor moeilijk doordringbaar voor zaadcellen. Het slijm sluit de baarmoeder af.

Naarmate de eisprong dichterbij komt, wordt de baarmoedermond zachter en de opening wijder. Intussen wordt het slijm vloeibaar, elastisch, minder zuur en helder, kortom: zaadvriendelijk. Het helpt de zaadcellen om naar boven te klimmen, de baarmoederhals en verder de baarmoeder in. Vlak voor de ovulatie ziet het eruit als rauw eiwit. Je kunt er draden van trekken.

De ene vrouw merkt dit heel duidelijk, de andere nauwelijks. Maar als ze er bewust op letten, zullen de meeste vrouwen merken dat een of meer dagen voor de eisprong hun schaamlippen vochtiger zijn. Er blijft dan wat glibberig slijm aan het wc-papiertje zitten. Daaraan herken je de vruchtbare dagen. De dag dat het baarmoederhalsslijm het meest overvloedig, draderig en dun is, valt meestal een dag voor de eisprong.

Wanneer de eisprong nadert, hebben sommige vrouwen buikpijn, vaak op een duidelijk aanwijsbare plek, links of rechts onderin de buik. Dat wordt ovulatiepijn of middenpijn genoemd. Het is het gevolg van de spanning in de eierstok, en gaat aan de eisprong vooraf. Als je vrijt zodra de ovulatiepijn optreedt, ben je net op tijd. De dag van de eisprong is de eicel vruchtbaar.

Ook een ovulatietest helpt om de meest vruchtbare dagen te herkennen. Een ovulatietest is een goed hulpmiddel, maar meestal niet noodzakelijk.

Als het baarmoederhalsslijm en de middenpijn weer verdwenen zijn, is de eisprong achter de rug. Dan is het voor die maand te laat om nog te vrijen voor een baby. Neem in de week voor de eisprong bij de meeste vrouwen de tweede week van de cyclus regelmatig een beetje slijm uit de vagina tussen duim en wijsvinger. Beweeg je vingers uit elkaar. Als er tussen de vingers een elastisch slijmdraadje ontstaat, weet je dat je vruchtbaar bent. Neem geen vaginale douches als je zwanger wilt worden. Vaginaal douchen, ook wel irrigeren genoemd, kan het baarmoederhalsslijm wegspoelen, en daarmee enigszins de vruchtbaarheid beïnvloeden. Het slijm helpt het sperma namelijk om omhoog te klimmen. Afscheiding kan ook andere oorzaken hebben dan een naderende ovulatie. Dan is de afscheiding niet helder en draderig, zoals rauw eiwit, maar bijvoorbeeld wit, geel, groen, roze of bruin van kleur. De consistentie is dan korrelig, kwarkachtig, schuimend of zalfachtig. Deze afscheiding kan onaangenaam ruiken zuur, vissig of anderszins en gepaard gaan met jeuk, branderigheid, vuurrode schaamlippen, pijn bij het vrijen en koorts. Zulke afscheiding wordt hier niet bedoeld en heeft niets met de eisprong te maken. Soms is zulke afscheiding volkomen onschuldig. Bij afscheiding die schuimt of stinkt, samengaat met jeuk, roodheid, pijn of koorts is er meestal sprake van een ontsteking. Dan is het raadzaam om naar de (huis)arts te gaan of naar een polikliniek voor geslachtsziekten. Een eventuele ontsteking zal dan behandeld worden.